Takozvani TIPS model je tradicionalni način uočavanja talenta među mladim igračima. Model je razvijen unutar Ajaxove akademije, a predstavlja akronim od engleskih riječi za Tehniku, Inteligenciju, Osobnost i Brzinu.
TIPS-ov pristup identifikaciji talenta ukazuje na veliki značaj psiholoških karakteristika, koje su odlučujuće za uspjeh fudbalera. TIPS, inače akronim izveden od riječi: Technique (tehnika), Intelligence (inteligencija) ili Insight (uvid), Personality (ličnost), i Speed (brzina) su četiri kriterijuma koje se koriste za procjenjivanje mladih igrača. Ovaj sistem je razvio fudbalski klub Ajax koji je prepoznatljiv po kvaliteti svog omladinskog pogona.
TEHNIKA obuhvata ukupan obim tehničkih elemenata za efikasno baratanje loptom. Inače ovaj kriterijum zavisi od subjektivnog shvatanja svakog trenera, šta je to efikasno baratanje loptom (jednim je to kretanje, drugim usaglašavanje ili prilagođavanje), te se zbog toga ovaj kriterijum mora prije upotrebe razraditi i postaviti uopštene formulacije. Također jedna od negativnih stavki ovog kriterijuma je i to da dobra tehnika u sadašnjem trenutku ne mora da znači i potencijal za dalje tehničko usavršavanje mladog igrača. Sadašnje stanje možda govori o dobrom trenerskom radu ili kvalitetnom i vrijednom učenju mladog igrača, ali ne mora da izražava potencijal za dalje učenje.
INTELIGENCIJA ili kako se nekad navodi – uvid znači prije svega situaciono, operativno taktičko ponašanje, naročito snalaženje u problemima timske igre. Udio te komponente u procjeni talenta je manji kod mlađih uzrasta, dok u srednjem i kasnom tinejdžerskom uzrastu raste važnost pametne igre na određenoj poziciji i prilagođavanje u okviru tima. S tim u vezi dobar taktičar nije samo onaj ko dobro provodi instrukcije trenera dane prije utakmice ili tokom poluvremena i ko dobro analizira utakmice, već i onaj koji brzo odlučuje u situaciji. Sportski psiholozi ukazuju na činjenicu da je inteligentno rješavanje fudbalskih problema vrlo podložno učenju, pa nije dobro računati da će se ranim utvrđivanjem nečije inteligencije za igru (kao “prirodnog talenta”) obezbjediti kasnija fudbalska inteligencija. Prema psihološkim postavkama, rana fudbalska inteligencija je naučena sposobnost, a dalji razvoj fudbalske inteligencije takođe zavisi od učenja, a ne od nekakvog sazrijevanja “prirodne inteligencije”.
LIČNOST (OSOBNOST) je vrlo širok pojam, kako u psihologiji, tako i van njene oblasti. Kada bi se prepustilo svakom treneru da određuje šta znači “šampionska ličnost” dobili bismo veliki broj vrlo različitih karakteristika. No u okviru TIPS-a ličnost kao kriterijum obuhvata četiri komponente: kreativnost, odvažnost, harizmu i samouvjerenost. Kreativnost se u sportu najčešće shvata kao suprotnost rutinske igre. U tom smislu, kreativna igra je “nečitljiva”, za razliku od igre koja se odvija po poznatim shemama. Igrač sklon raznovrsnosti u napadu i korištenju različitih načina skrivanja sopstvene namjere i obmanjivanju protivnika ima veliku prednost. Bitno je naglasiti da se kreativnost može njegovati, te trener treba sam da podstiče raznovrsnost i novinu i treba da ohrabruje mlade sportiste da sami tragaju za novim rješenjima u igri.
Odvažnost je u sportu neophodna crta ličnosti. Ona može da predstavlja fizičku hrabrost, ali i (psihičku) nepokolebljivost u igri sa jakim protivnikom ili kod “beznadežnog” rezultata.
Harizma je moć uticaja nekog pojedinca na ponašanje drugih pripadnika tima (predvođenje), u vidu isticanja ponašanja koje drugi imitiraju, a prvenstveno u vidu formiranja uvjerenosti da je tim sposoban da postigne izazovne ciljeve.
Samouvjerenost je osobina koja odvaja vrlo uspješne sportiste, od ostalih. To je čvrst nalaz psihologije sporta koji obuhvata uvjerenost u sposobnost ostvarivanja zacrtanog cilja.
BRZINA u sportu nema jedno značenje. Ako iz razmatranja izuzmemo brzinu timske igre i u obzir uzmemo samo brzinu pojedinca, treba reći da je za psihološko razmatranje najbitnije razlikovati brzinu kretanja od brzine reakcije ili vremena reakcije. Brzina kojom igrač prepoznaje obrasce igre, čita namjere protivnika ili generalno predviđa tok akcije, brzina kojom donosi odluke, predstavlja upravo četvrtu komponentu u procjeni talenta mladog igrača.
Iako TIPS kao sistem procjene talenta kod mladih fudbalskih talenata ima i neke negativne karakteristike, posmatrajući generalno, kroz njegovu procjenu se ipak uspješno dolazi do podataka o talentu igrača, kao i o adekvatnoj pretpostavci o njegovoj budućnosti.
